Τα νερά του Οροπεδίου και οι καταβόθρες !!!

 

                                                                            Καταβόθρα 

Το λεκανοπέδιο ή το οροπέδιο Νευροκοπίου είναι ένας περίκλειστος γεωγραφικός χώρος που περιβάλλεται από τα βουνά, Φαλακρό, Μενοίκιο, Όρβηλος και τις απολήξεις τους, τα οποία  φράσσουν κυριολεκτικά τη νότια πλευρά του. Η βόρεια πλευρά του Οροπεδίου οριοθετείται απο τη λοφώδη σειρά που ξεκινάει από το πίσω μέρος του Φαλακρού και καταλήγει στον Όρβηλο. Στη γραμμή αυτή στοιχίζεται και η συνοριογραμμή μεταξύ της Ελλάδας και της Βουλγαρίας. 

Στην ιστορία του γεωλογικού χρόνου το Οροπέδιο υπήρξε λίμνη από τη συγκέντρωση των νερών των ορεινών όγκων που το περιβάλλουν. Με τα χρόνια στο νότιο μέρος του Οροπεδίου, στο σημείο με το χαμηλότερο υψόμετρο σχηματίστηκαν μεγάλα φυσικά βάραθρα, οι λεγόμενες καταβόθρες. Στις καταβόθρες τα ποτάμια του Νευροκοπίου χύνονται στα σκοτεινά έγκατα της γής. Οι καταβόθρες αποτελούν τη μοναδική διέξοδο των νερών του Οροπεδίου.

Όλα τα νερά του Νευροκοπίου, όπου το ύψος της βροχής  από τον Νοέμβριο έως τον Μάρτιο, φτάνει τα 60 - 75 εκ συγκεντρώνονται και παροχετεύονται από τις καταβόθρες του Οχυρού. Όταν οι καταβόθρες δεν μπορούν να απορροφήσουν τις μεγάλες ποσότητες νερού που συγκεντρώνονται στη λεκάνη απορροής του Οχυρού, προκαλούνται τα γνωστά πλημμυρικά φαινόμενα τα οποία εμφανίζονται συχνότερα τα τελευταία χρόνια.

Οι γνωστές πλημμύρες επιφέρουν σημαντικά καταστροφικά αποτελέσματα στην καλλιεργητική δραστηριότητα, στην πανίδα και τη χλωρίδα της περιοχής, κ.λπ.. Συνολικά οι πλυμμύρες ενδέχεται να καλύψουν και περισσότερα από 6.000 στρέμματα μέχρι αργά την άνοιξη. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο όγκος των νερών των πλημμυρών μπορεί ορισμένες φορές να ξεπερνάει τον όγκο του φράγματος των Λευκογείων.

Τα νερά που απορροφώνται από τις καταβόθρες σχηματίζουν το σπήλαιο πηγών Αγγίτη (Μααράς) στη βάση του βουνού Άγ. Παύλος. Το σπήλαιο του Αγγίτη θεωρείται το μεγαλύτερο ποτάμιο σπήλαιο στην Ελλάδα με μήκος περί τα 15 χιλιόμετρα δαιδαλώδους διαδρομής από την οποία τα 12 χιλιόμετρα περίπου έχουν χαρτογραφηθεί. Η υψομετρική διαφορά του χώρου που βρίσκονται οι καταβόθρες με το σπήλαιο του Μαρά είναι περίπου 400 μέτρα.

Από τις 17 συνολικά καταβόθρες, μόνο οι επτά είναι ενεργές σήμερα. Στο σημείο αυτό αναφύεται ένα σοβαρό πρόβλημα, γιατί οι υπόλοιπες καταβόθρες είναι ανενεργές, γιατί δηλαδή έχουν κλείσει, επίσης έχουν κλείσει μόνο εξαιτίας φυσικών προσχώσεων ;  Οι καταβόθρες έχουν βουλώσει με φερτά υλικά, όπως πέτρες, ξύλα, με απορρίμματα και το χειρότερο με δοχεία από φυτοφάρμακα. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο όγκος των νερών των πλημμυρών μπορεί ορισμένες φορές να ξεπερνάει τον όγκο του φράγματος των Λευκογείων.

Στη λεκάνη του Οχυρού, συγκεντρώνονται τα νερά του Μυλορέματος, του ρέματος του Βαθυτόπου και του Καρβουνορέματος. Μια πιο σύγχρονη οικονομική και οικολογική θεώρηση του θέματος μας υποχρεώνει να εξετάσουμε την αντιμετώπιση του ζητήματος των πλημμυρών και υπό το πρίσμα της αξιοποίησης του νερού στην κατεύθυνση της παραγωγής ενέργειας. Τριάντα χρόνια μετά την κατασκευή του φράγματος των Λευκογείων η κατασκευή ενός νέου σύγχρονου φράγματος στο Καρβουνέρεμα, θα περιορίσει τα πλημμυρικά φαινόμενα, θα αρδεύσει μέρος του κάμπου, θα αντιμετωπίσει μελλοντικά προβλήματα ύδρευσης και θα τροφοδοτήσει με ενέργεια τους κατοίκους και τους επαγγελματίες της περιοχής. 

Παραπλεύρως των ρεμάτων υπάρχουν πολλοί ανεξέλεγκτοι σκουπιδότοποι, τα σκουπίδια των οποίων συμπαρασύρονται σε κάθε πλημμύρα. Όλοι οι σκουπιδότοποι της περιοχής έχουν ροή προς κάποιο ρέμα, μικρό ή μεγάλο. Και εδώ επίσης ανακύπτει ένα σοβαρό ερώτημα, το οποίο πρέπει να μας ανησυχεί, που καταλήγουν τα σκουπίδια αυτά ;

Οι καταβόθρες κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, οπότε μπορεί είναι προσβάσιμες, αποτελούν μια εξαιρετική τουριστική ατραξιόν, ιδιαίτερα μάλιστα σε συνδυασμό με τα σημαντικά ιστορικά τοπόσημα της περιοχής. Κοντά στις καταβόθρες βρίσκεται το Οχυρό Ντάσαβλη και λίγο μακρύτερα τα Λίσσε και Παρταλούσκα.

          Στη φωτογραφία βλέπεται το ποτάμι να συμπαρασύρει προς τις καταβόθρες ό,τι σκουπίδι συναντάει στη διαδρομή του.

Aν πριν 50-60 χρόνια τα σκουπίδια της περιοχής ήταν κυρίως βιοδιασπώμενα, σήμερα δεν είναι. Η κοινωνία της περιοχής οφείλει να αντιληφθεί την οικολογική καταστροφή που προκαλεί στο μοναδικό γεωφυσικό περιβάλλον του Νευροκοπίου.