Εξερευνώντας το Περιθώρι - φύση, ιστορία και πατάτες

 

 Υπάρχουν μικρά χωριά στην άκρη της Ελλάδας, «πινέζα» στον χάρτη κυριολεκτικά, που σαν βρεθείς εκεί ξαφνιάζεσαι ευχάριστα για όλα όσα θα δεις, θα μάθεις αλλά και γευτείς στις γραφικές ταβέρνες τους. Ένα από αυτά είναι το Περιθώρι, με 500 κατοίκους, στο βορειοδυτικό άκρο της Δράμας και κοντά στα σύνορα με τη γειτονική Βουλγαρία.

Το χωριό είναι κτισμένο στις ανατολικές πλαγιές του όρους Μαύρο Βουνό, σε υψόμετρο 600 μ. και βόρεια του διέρχεται ο χείμαρρος Βαθυτόπου. Βρίσκεται στο δυτικό άκρο του φημισμένου οροπεδίου Κάτω Νευροκοπίου, που τον χειμώνα καλύπτεται από ομίχλη και η θερμοκρασία «κολλάει» συχνά πολύ κάτω από το μηδέν. Στα χώματα αυτά παράγεται η φημισμένη πατάτα Κάτω Νευροκοπίου, που πρόσφατα μάλιστα κατέκτησε την πρώτη θέση στον παγκόσμιο διαγωνισμό Taste Atlas Awards 2023-2024, και με την καλλιέργεια της οποίας ασχολούνται και οι περισσότεροι κάτοικοι του Περιθωρίου.

Βέβαια η «χρυσή» πατάτα, την οποία μπορείτε να απολαύσετε σε διάφορα πιάτα στις ταβέρνες του χωριού, δεν είναι ο μοναδικός λόγος για να ανηφορίσετε προς το Κάτω Νευροκόπι και από εκεί στο Περιθώρι, σαν βρεθείτε στη Δράμα (περίπου 52 χλμ.). Το χωριό είναι ένα από τα δύο του δήμου Νευροκοπίου το οποίο έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακός οικισμός. Το άλλο είναι το πανέμορφο Παγoνέρι 34 χλμ. βορειοανατολικά.

Διαβάστε πλήρες το αφιέρωμα πατώντας στο Travel.gr

Μια ημέρα στην Εξοχή, στο σύνορο της φύσης και της ιστορίας... Travel.gr

Το μικρό χωριό αν και στην «πινέζα» του χάρτη της Ελλάδας, κρύβει πολλά όμορφα μυστικά

             

 

 

Αν βρεθείτε στην πανέμορφη Δράμα, αξίζει να ανηφορίσετε βορειοανατολικά προς το Κάτω Νευροκόπι και τα σύνορα με τη γειτονική Βουλγαρία. Μια περιοχή που χαρακτηρίζεται από την όμορφη φύση και την πλούσια ιστορία. Σχεδόν 4 χιλιόμετρα πριν από τον μεθοριακό σταθμό της Εξοχής, δεσπόζει το ομώνυμο χωριό που οι περισσότεροι προσπερνούν βιαστικά. Όμως, είναι από τις «πινέζες» στον χάρτη της Ελλάδας, που κρύβουν όμορφα μυστικά που εκπλήσσουν ευχάριστα.

Επί Τουρκοκρατίας η ονομασία της Εξοχής ήταν Βέσμη, ίσως από την εύοσμη περιβάλλουσα τοποθεσία όπως υποστηρίζουν οι ερευνητές.  

Από τα κτήρια που ξεχωρίζουν μέσα στο χωριό επίσης, έστω και εγκαταλελειμμένα είναι το παλιό προπολεμικό τελωνείο, που λειτουργούσε την περίοδο 1924-1940 για τον έλεγχο των μετακινήσεων προσώπων και την διακίνηση εμπορευμάτων και ζώων με τη γειτονική Βουλγαρία, το πάλαι ποτέ «Σπίτι Παιδιού», το Δημοτικό Σχολείο και το παρακείμενο νηπιαγωγείο. Αν και μισοερειπωμένα μαρτυρούν τις εποχές που η Εξοχή έσφυζε από ζωή και φωνές.

 

Διαβάστε το αφιέρωμα στο Travel.gr

 

 

 

 

 

 

 

Λιβαδάκιον ή Λειβάδιστα

 

Λιβαδάκιον ή Λειβάδιστα του Δήμου Κ. Νευροκοπίου Δράμας, με τον περίφημο Μεταβυζαντινό Ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου του 1870 (εικόνες)

 

Πριν φτάσεις στον οικισμό από μακριά βλέπεις τον περίφημο μεταβυζαντινό Ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, που το μέγεθός του δεν θα μπορούσε να δικαιολογηθεί από τον πλη­θυ­σμό του χωριού που ήταν πάντα ευάριθμος.

Είναι όμως ο Ναός αυτός του 1870 ένα από τα καλύτερα διατηρημένα μνημεία, τουλάχιστον όσον αφορά πια την ε­σωτερική του διακόσμηση.

Διαβάστε πλήρες το αφιέρωμα στο DR@MAnia.gr

Πρώτη στο διαγωνισμό TASTE ATLAS AWARDS 2023-2024 η πατάτα Κ. Νευροκοπίου

 

 ΜΙΑ ΜΕΓΑΛΗ επιτυχία σημείωσε η πατάτα Κ. Νευροκοπίου, η οποία ήρθε πρώτη στον παγκόσμιο διαγωνισμό TASTE ATLAS AWARDS 2023-2024, με ψήφους καταναλωτών από όλο τον κόσμο.

Όπως ενημερώνει το Επιμελητήριο Δράμας, δημοσιεύτηκε ο κατάλογος World Taste Atlas για το 2023/2024 ο οποίος περιλαμβάνει τη λίστα με τις καλύτερες παραδοσιακές κουζίνες σε όλο τον κόσμο, και τα καλύτερα προϊόντα ανά κατηγορία βασιζόμενος στην προτίμηση του κοινού.

Το TasteAtlas στον διαγωνισμό AWARDS 2023-2024, κατέταξε στην κατηγορία “POTATOES”, πρώτη (1η ) την Πατάτα Κ. Νευροκοπίου  ανάμεσα σε πολλές άλλες από όλο τον κόσμο, σύμφωνα με τις ψήφους του κοινού που αναγνώρισε την καλύτερη πατάτα στην γεύση και την ποιότητα.

Όπως διαβάζουμε στην ιστοσελίδα του Taste Atlas η πατάτα Κ. Νευροκοπίου έλαβε βαθμολογία από το κοινό 4,39 ενώ ακολουθούν με μικρότερες βαθμολογίες πατάτες από Κολομβία, Καναδά, Γαλλία και άλλες  χώρες. Ταυτόχρονα το προϊόν αναφέρεται σε κείμενο που το συνοδεύει όσον αφορά την Γεωγραφική του ένδειξη, τις ιδιαίτερες κλιματικές συνθήκες  και την υψηλή ποιότητα του.

Στο σχετικό κείμενο του διαγωνισμού αναφέρονται τα εξής:

«Η πατάτα αυτή καλλιεργείται στον Δήμο Κάτω Νευροκοπίου και στις  περιοχές Κάτω Βροντού, Περιθωρίου, Δασωτού, Λευκογείων, Χρυσοκεφάλου, Οχυρού, Βαθυτόπου και Καταφύτου. Αυτές οι πατάτες καλλιεργήθηκαν για πρώτη φορά στην περιοχή τη δεκαετία του 1920 και έκτοτε απολαμβάνουν μεγάλη δημοτικότητα μεταξύ των καταναλωτών λόγω της ανώτερης ποιότητάς τους. Οι πατάτες Κάτω Νευροκοπίου είναι πλούσιες σε υδατάνθρακες, άμυλο και πρωτεΐνες χάρη στις εξαιρετικές κλιματολογικές συνθήκες της περιοχής και τα αμμώδη εδάφη. Καλλιεργούνται το καλοκαίρι για συγκομιδή τον Σεπτέμβριο, όταν η θερμοκρασία είναι χαμηλότερη και οι βροχοπτώσεις υψηλότερες».

 Πρωϊνός Τύπος

Το Σανατόριο στον Γρανίτη Δράμας- Το κτίριο φάντασμα (εικόνες και βίντεο)

 

Ένα τεράστιο κτίριο που το 1939 εγκαινιάστηκε για να περιθάλψει φυματικούς, δεν αποπερατώθηκε και παραδόθηκε στη φύση.

Περισσότερα στοιχεία και φωτογραφικό αφιέρωμα στη DR@MAnia.gr από τον Γιώργο Νάτση

Μαγευτικό Φαλακρό βουνό

Μπορεί ο κορυφαίος Ρώσος μουσικοσυνθέτης Μοντέστ Μουσόργκσκι να εμπνεύστηκε το υπέροχο συμφωνικό του έργο «Νύχτα στο Φαλακρό βουνό» από λαϊκούς μύθους του μακρινού Βορρά, όμως εμείς εδώ στη μεσογειακή Ελλάδα έχουμε την τύχη ν’ απολαμβάνουμε τις ομορφιές ενός πραγματικού Φαλακρού βουνού που στολίζει με την παρουσία του τις πεδιάδες της Ανατολικής Μακεδονίας.

Οι αποστάσεις για όσους ξεκινούν από τη Νότια Ελλάδα, ίσως να είναι απαγορευτικά μεγάλες, όμως πραγματικά αξίζουν τον κόπο οι όποιες θυσίες.

Βέβαια για όσους τυχερούς εφορμούν από τη Βόρεια Ελλάδα και τη Θεσσαλονίκη, ο θαυμάσιος ορεινός κόσμος του Φαλακρού όρους φαντάζει ιδανικός προορισμός για το Σαββατοκύριακο.

Το Φαλακρό (ψηλότερη κορφή «Προφήτης Ηλίας» στα 2.232 μ.) είναι ένα εντυπωσιακό, με πυκνή βλάστηση βουνό – με εξαίρεση τις ψηλότερες κορφές του που είναι γυμνές.

Η χλωρίδα του μοιάζει περισσότερο με αυτήν της Κεντρικής Ευρώπης, στην οποία συγκαταλέγονται πάνω από χίλια είδη.

Αξιοσημείωτη είναι η πανίδα του που περιλαμβάνει όλα τα μεγάλα θηλαστικά – λύκος, αρκούδα, ζαρκάδι, αγριογούρουνο.

Ψηλά στ’ αλπικά λιβάδια φυτρώνουν δεκάδες πανέμορφα αγριολούλουδα (Χαμπερλέα της Ροδόπης, Λείριο το Μάρταγο, Παιωνία, Δρυάς η Οκταπέταλος κ.ά.) γι' αυτό και μια περιοχή έκτασης 105.600 στρεμμάτων έχει ενταχθεί στο Δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών «Natura 2000».

O οδικός άξονας που ξεκινά από την πόλη της Δράμας περνά από το Νευροκόπι και καταλήγει στο Τελωνείο της Εξοχής και φυσικά το παρακλάδι του ορεινού δρόμου που κατευθύνεται προς το χωριό Βώλακας και το χιονοδρομικό κέντρο θα σας μυήσουν στη φύση του μεγάλου μεθοριακού βουνού.

Βέβαια υπάρχουν και πολλοί άλλοι δευτερεύοντες επαρχιακοί δρόμοι που θα σας φέρουν κοντά σε ξεχασμένα παραμεθόρια χωριά και απίστευτα ορεινά τοπία.

Οι καλοί ξενώνες που χτίστηκαν τα τελευταία χρόνια στα γύρω από το Φαλακρό χωριά δημιουργούν τις απαραίτητες προϋποθέσεις για μικρές ή μεγαλύτερες εκδρομές στην άγρια φύση του άγνωστου αυτού βουνού.

Ως αφετηρία μπορεί να χρησιμοποιηθεί η πόλη της Δράμας, μα κυρίως τα χωριά Γρανίτης, Βώλακας και Νευροκόπι.

Ανεμοδαρμένα ύψη

Αφήνοντας πίσω την πόλη της Δράμας ακολουθούμε τον κεντρικό οδικό άξονα που οδηγεί στο Νευροκόπι, προσπερνάμε τη διασταύρωση για την ιστορική Προσοτσάνη, τις εγκαταστάσεις των μεταλλείων και πριν από το χωριό Γρανίτης συναντάμε τη διασταύρωση για Βώλακα-χιονοδρομικό κέντρο.

Ανηφορίζουμε σε γυμνή ράχη και φυσικά σε ασφάλτινο οδόστρωμα ώσπου να βγούμε σε σταυροδρόμι.

Ο δρόμος αριστερά οδηγεί στον Βώλακα, το πιο γνωστό από τα χωριά του Φαλακρού, ενώ το δεξί παρακλάδι ανηφορίζει για το οροπέδιο του Αγ. Πνεύματος (υψόμ. 1.700) και το χιονοδρομικό κέντρο.

Ακόμη και αν δεν κάνετε σκι αξίζει να ανεβείτε εδώ μια μέρα με καθαρή ατμόσφαιρα για ν' απολαύσετε τη μοναδική θέα που ξανοίγεται προς τον κάμπο της Δράμας, στα κορφοβούνια του Μενοίκιου όρους, στο Παγγαίο και χάνεται στην απεραντοσύνη του Θρακικού πελάγους.

Ο Βώλακας βρίσκεται σε ύψος 900 μέτρων σε ήπια πλαγιά του βουνού με αραιή δασική βλάστηση.

Τριγύρω καταπράσινοι οπωρώνες βρίσκουν τόπο να σταθούν στις καλοδουλεμένες λιθόκτιστες πεζούλες που υπάρχουν ολόγυρα από τον οικισμό.

Το χωριό διαθέτει παραδοσιακούς ξενώνες, ταβερνάκια, ψησταριές και μικρά καφέ που ζωντανεύουν πρόσκαιρα τα Σαββατοκύριακα με τους θαμώνες τους.

Επιστρέφοντας στον οδικό άξονα που οδηγεί στο Νευροκόπι θα περάσετε από το κατάφυτο χωριό Γρανίτης.

Επόμενη στάση το Κάτω Νευροκόπι. Απέχει 45 χιλιόμετρα από την πόλη της Δράμας και είναι περισσότερο γνωστό στο πανελλήνιο για τις «πολικές του θερμοκρασίες», παρά για την υπέροχη φύση του.

Η κωμόπολη με τους 2.500 μόνιμους κατοίκους είναι το γεωργοκτηνοτροφικό κέντρο της περιοχής καθώς ολόγυρα απλώνεται η εύφορη κοιλάδα που παράγει την πεντανόστιμη πατάτα (προϊόν Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης).

Σε απόσταση μόλις 11 χιλιομέτρων βορειότερα βρίσκεται το τελωνειακό φυλάκιο της Εξοχής, μια από τις πύλες της χώρας μας για τη γειτονική Βουλγαρία.

Διαδρομή στα όρια

Άγιο Πνεύμα, πανόραμα του οροπεδίου τον χειμώνα (φωτ.: Χιον. Κέντρο Φαλακρού)

Μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα, στα βόρεια του Φαλακρού υπήρχαν δεκάδες ζωντανά και ακμάζοντα χωριά.

Το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού ήταν Τούρκοι, όμως υπήρχαν και σημαντικές κοινότητες, όπως το Παγονέρι και ο Βώλακας, στις οποίες ανέκαθεν διαβίωναν Έλληνες χριστιανοί.

Μετά τη συρρίκνωση και τελικά τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, άρχισαν οι ανταλλαγές των πληθυσμών.

Τα άδεια σπίτια των μουσουλμάνων κατοικήθηκαν από Έλληνες του Πόντου, της Μικράς Ασίας και της Θράκης, αλλά και από πρόσφυγες που προήλθαν από πόλεις της Ανατολικής Ρωμυλίας, όπως τη Στενήμαχο και τη Φιλιππούπολη.

Η διαδρομή Κάτω Νευροκόπι-Ποταμοί είναι πραγματικά ένα χάρμα οφθαλμών, όποια εποχή του χρόνου και να πραγματοποιηθεί.

Ο δρόμος ασφάλτινος, με αρκετές όμως στροφές, χάνεται μέσα σε δάση και ρεματιές.

Με σύντομες παρακάμψεις από την αρχική πορεία επισκεπτόμαστε τα χωριά Λευκόγεια, όπου δεσπόζει η μικρή τεχνητή λίμνη, Λιβαδάκι, όπου ξεχωρίζει ο εντυπωσιακός ναός της Παναγίας, κτίσμα του 1870 με αγιογραφίες του 1876, αλλά και τα χωριά Αχλαδιά και Μικροκλεισούρα.

Ιδιαίτερη αναφορά θα πρέπει να γίνει στο χωριό Παγονέρι (25 χλμ. από το Κάτω Νευροκόπι) που διατηρεί αναλλοίωτα πολλά από τα πρωταρχικά αρχιτεκτονικά στοιχεία του και έχει ανακηρυχθεί παραδοσιακός οικισμός.

Το χωριό, αμφιθεατρικά χτισμένο σε ύψος 700 μέτρων, πάνω σε ήπια πλαγιά, διαθέτει θαυμάσια θέα στο Φαλακρό και στα βόρεια προβούνια του.

Στον κεντρικό δρόμο που θα μας φέρει στην πλατεία, διασώζονται τα παλιότερα αγροτόσπιτα ή καπνόσπιτα της περιοχής.

Στην άκρη της πλατείας –όπου θα αφήσετε το όχημά σας– βρίσκεται η εκκλησία (κτίσμα του 1835), αφιερωμένη στα Εισόδια της Θεοτόκου. Παρατηρήστε το πυργοειδές καμπαναριό που φτιάχτηκε από γρανίτη το 1881.

Κατηφορικό καλντερίμι που ελίσσεται ανάμεσα σε παλιά σπίτια και περιβόλια θα σας φέρει στην κάτω γειτονιά για να δροσιστείτε στις βρύσες του 1870 με το παγωμένο νερό και να καταλάβατε από πού πήρε το όνομά του το χωριό.

Επιστρέφουμε στον κεντρικό δρόμο, περνάμε τη νέα γέφυρα του ποταμού Νέστου και καταλήγουμε στο ακριτικό χωριό Ποταμοί, που ξαφνικά μετά την ύψωση των φραγμάτων που δέσμευσαν την ελεύθερη ροή του ποταμού Νέστου έγινε από παραποτάμιο, παραλίμνιο.

Αξίζει να αναφέρουμε πως στην περιοχή των Ποταμών και γενικότερα γύρω από τις όχθες του Νέστου, έχουν ανιχνευθεί υπολείμματα οικισμών που χρονολογούνται από τα προϊστορικά χρόνια.

Πιθανόν αυτή η οικιστική δραστηριότητα να συνεχίστηκε αδιάλειπτα μέχρι τη ρωμαϊκή εποχή, καθώς από ανασκαφές που έγιναν το 1966 βρέθηκαν μέρη αγγείων και χάλκινα νομίσματα που χρονολογούνται από τον 1ο μ.Χ. αιώνα.

Η γερμανική εισβολή

Τον Απρίλη του 1941 η περιοχή του Νευροκοπίου δέχτηκε το χτύπημα της πιο σύγχρονης πολεμικής μηχανής που είχε γνωρίσει μέχρι τότε ο κόσμος.

Τα οχυρά του Λίσσε και του Περιθωρίου πρόβαλαν ηρωική αντίσταση. Το οχυρό στο Περιθώριο ήταν το τελευταίο που έπεσε στις 10.4.1941.

Όμως η γερμανοβουλγαρική κατοχή αποδείχθηκε ιδιαίτερα σκληρή γι’ αυτήν εδώ την ακριτική γωνιά της χώρας μας.

Τα χωριά άρχισαν να ερημώνουν. Ακολούθησε ο Εμφύλιος, οι μάχες, οι εκκαθαρίσεις. Η Ελλάδα αιμορραγούσε για μια ακόμα φορά…

Το τελειωτικό πλήγμα ήρθε στη δεκαετία του ’60 με τη γιγάντωση του μεταναστευτικού ρεύματος.

Σήμερα ο ταξιδιώτης μπορεί να επισκεφθεί το οχυρό Λίσσε που βρίσκεται σε λόφο κοντά στο ομώνυμο χωριό, 2 χλμ. νοτιοδυτικά του Κάτω Νευροκοπίου.

Οι στοές εδώ έχουν επισκευαστεί και ένα μικρό μέρος είναι επισκέψιμο.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το μικρό πολεμικό μουσείο που υπάρχει στον ίδιο χώρο, όπου εκθέτονται πυροβόλα, χειροβομβίδες, βλήματα του ελληνικού και του γερμανικού στρατού, επίσης στολές και προσωπικά αντικείμενα των στρατιωτών.

Το Μουσείο «Πάρκο οχυρού Λίσσε» είναι επισκέψιμο https://lisse.gr/

Σπήλαιο Πηγών Αγγίτη ή Μααρά

Το σπήλαιο Πηγών Αγγίτη είναι ένα από τα ελάχιστα στην Ελλάδα που το διασχίζει ποτάμι | Θοδωρής Αθανασιάδης / viewsofgreece.gr

Από τη Δράμα θα κατευθυνθείτε προς Προσοτσάνη και θα συνεχίσετε για το χωριό Κοκκινόγεια και το σπήλαιο Αγγίτη, κοντά στο ομώνυμο χωριό σε τοποθεσία κατάφυτη από πλατάνια.

Το ποτάμι αναπηδά γάργαρο και ορμητικό από μια τρύπα στον βράχο και αμέσως σχηματίζει πλατιά κοίτη. Ολόγυρα ο τόπος είναι καλαίσθητα διαμορφωμένος και οργανωμένος να δεχτεί τους όλο και αυξανόμενους επισκέπτες.

Το σπήλαιο θα πρέπει ν’ αναφέρουμε πως είναι ένα από τα ελάχιστα στην Ελλάδα που το διασχίζει ποτάμι. 'Έχει εξερευνηθεί σε βάθος 8,5 χλμ. από ομάδα Γάλλων σπηλαιολόγων, ενώ στο κοινό έχουν παραδοθεί συνολικά 500 μέτρα.

Σε όλο το μήκος της διαδρομής ο ποταμός με τα ρηχά κρυστάλλινα νερά του συντροφεύει τους επισκέπτες.

Ήπιος, καλαίσθητος φωτισμός και φαρδύ επίπεδο μονοπάτι προδιαθέτουν για μια αξέχαστη βόλτα. Πληροφορίες: caveaggitis.gr

Πεζοπορικές διαδρομές

Από τον νομό Δράμας περνά το ευρωπαϊκό μονοπάτι Ε6 που ξεκινά από τη Φινλανδία, διασχίζει τη Βόρεια και Κεντρική Ευρώπη, περνά από Ελλάδα και καταλήγει έπειτα από 5.500 χιλιόμετρα στην κορφή Φεγγάρι της Σαμοθράκης.

Όμως στην περιοχή υπάρχουν και πολλά ακόμη σηματοδοτημένα μονοπάτια. Έτσι με αφετηρία τα χωριά Βώλακας, Γρανίτης και Κάτω Νευροκόπι μπορούν να πραγματοποιηθούν υπέροχες πεζοπορικές διαδρομές.

Ενδεικτικά να αναφέρουμε το μονοπάτι Κάτω Νευροκόπι-Περιθώριο που διασχίζει το απίστευτο δασικό σύμπλεγμα της Κύκλας. Το μονοπάτι Βώλακας-Λιβαδερό που διατρέχει το πιο όμορφο δάσος του Φαλακρού.

Περισσότερες πληροφορίες θα σας δώσουν στους ξενώνες όπου θα μείνετε.

 Διαμονή

● «Μαρήλια» τηλ. 25230-23350

● «Πέταλο resort» τηλ. 6948248104 

● «Ξενώνας Φαίδρα» τηλ. 25230-23990 

● «Αλώνι του κυρ Θανάση» τηλ. 25230-23714

● «Μονοπάτι Ε6» τηλ. 25230-23916

● Ξενοδοχείο «Γρανίτης» τηλ. 25230-21050 

● «Grand Chalet» τηλ. 25230-22832 

 Εφημερίδα Συντακτών